Wszyjskich Świyntych ...

Ojgyn z Pnioków

Terôzki, razinku, kiej wszyjskie kiyrchowne gónki, chodnicki sóm łobciepane liścióma, i kaj kôżdy ci wól niy wól mô sam swój plac, kaj kôżdy umrzity mô doczkać, aże go dobry Pônbóczek napyto ku sia – trza cichuśko porzykać i ta świycka łoświycić. I chocia cowiek stowo i ze lutościóm, ze srogim jankorym ku niybu, ku Pónbóczkowi gorście sztrekuje i jamruje:
– Po jakiymu łón, po jakiymu łóna, po jakiymu tyn maluśki synecek abo ta dziołszka – musieli ślazować ze tego świata, a niy jô?
Bo nikiej te ślatujónce listka, cowiek ani sie niy pozdo, ani spokopi, kiej tyż we tyj côrnyj, zmarzniyntyj ziymi legnie na wiyki, wiyków, amyn.
Ech! Płaczki sie we łocach zwyrtajóm. A możno to skuli tego, iże rzecy gryfnie, piyknie, babskie lato jesce furgo w lufcie i chytô sie kóżdyj asty, kôżdygo ci tyż habozia, ale ku tymu jakisik jankor za chyrtóń chytô, a już nôjbarzij, kiej ci sie ujzdrzi tak chnet na łodwieczerz abo z rańca, i we kôżdo niydziela i beztydziyń, jak sie kulwito procno ku naszymu hasiokowi zwiekowano starka ze dwiuma psiokóma posznupać eźli niy nôjńdzie hań cosik do jôdła dlô sia i dlô jeji śtyroszłapnych przocieli.
Roztomajcie to inksze ludzie poradziyli mianować, naszkryflać. Wszyjskie, kiere chocia do hilfki łamziyli suchali jejich rechtorów, kierzy ze płaczkami we łoczach gôdali za Kochanowskim:
„Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim,
Moja droga Urszulo, tym zniknieniem swoim!
Pełno nas, a jakoby nikogo nie było:
Jedną maluczką duszą tak wiele ubyło.”
Ja, na isto, kôżdy to moge pedzieć, iże pôłno sam nôs, a choby tak blank nikogo niy bóło, i ino te migotliwe świycki na smyntôrzu, kiere blyskajóm miyndzy stromami, miyndzy liścióma choby te liche duszycki furgajónce podle kôżdego krziża, kôżdyj mogiyłki ... Ludzie, a kiej sie tak cowiek kuknie naobkoło, to chnet poradzi ujzdrzeć wieluch już sam z nami niy ma. A jô jesce bocza ...
Mały psiok jamruje, wyje, nale corôzki cichszij, corôzki barzij zachrapociały. Wszyjskie we siyni znajóm tego psiôka, to lipling łod sómsiôdki ze szczwôrtego sztoku. Cosik sie musiało przidarzić. Ficywert, policajt i dochtórka ze naszygo chorzowskigo retóngu, ajzynzyjga, zgrzitanie żelazła ... keta puściyła, psiôk tak jakosik ucichnół ... ja, już my spokopiyli, naszô sómsiôdka jesce wczorej tako wizgyrno, a już leży na marach, we śniku jóm ta śmiertka dopadła ... Wszyjskie Jóm blank dobrze znali. Zwiekowała fest, nale zawdy we łoczach chichranie. Chocia gymbulka, czoło, côłkô fresa połorano nikiej zasuszóno byrka, nikiej pieczka ze godnego kómpotu, dlô kôżdego miała dobre słowo. Tydziyń, dwa, ulicha bez pôra dni, ziymia już zmarzniyntô, już tak śległa, po cichuśku jak bez côłki jeji żywobycie, jedna ino świycka...
A inksze ... Mieli radzi góry, srogie góry, poszli rółz, drugi, trzeci ... i prziszoł tyn jedyn fal ... już jóm niy znôjdóm, już kajsik śleciała na dół, niy bydzie sie już śmiôć Wanda Rutkiewicz ... ani Kukuczka, byli, i już jejich niy ma ... Łod zawdy pamiyntóm takigo gryfnego, szykownego karlusa. Łod Logiewnik robiół dlô trajningu taki dałerlałf aże do werku, kaj robiół. Tyż wykludziół sie w góry, Hajna Furmanik mu bóło po łojcach, tyż grobu ani szykownyj truły niy mô ... ślecioł kajsik do tify we Górach św. Elijasza we Kanadzie we 1974 roku – bół ino trzidziyści siedym lôt stary ... I jesce inksze nasze Chorzowiôki. Jes taki, a tak richtik, to bół już łod terôzka, taki jedyn srogi, szumny Chorzowiôk. Zemrziło mu sie dwa lata tymu nazôd szesnôstego paździyrnika we Rzymie. To arcybiskup Ignacy Jeż, kiery napoczynôł wszyjsko we kościyle Wniebowziyńciô NMP łod naszych Hajduk, łod kapelónka. Niyskorzij łostôł ordynarijuszym diecyzyji koszalińsko-kołobrzyskij i już zatym łod 1992 roka, biskup-synior tyj diecyzyji. Dziyń skorzij jesce, tak na łodwieczerz łodprawiôł mszô we bazylice św. Sabiny na Awentynie a z rańca, ło rozwidnioku bóło już Śniym gorzij i zemrziło Mu sie na dródze do wywołanyj kliniki Gemelli, kaj tyż i nasz Łojciec Świynty łocy zawar. Latoś pizło by ci Mu aże dziewiyńćdziesiót piyńć lôt i we czyrwcu fajrowoł siedymdziesiónt dwa lata wyświyncyniô Go na ksiyndza ...
„Rzućmy pruskie śmiecie – chyćmy polskie kwiycie
Ślazacy-Polacy już od wiekow przecie.”
To śpiywôł kiejsik Stanisław Ligoń, Karlik z Kocyndra. Kiej Jimu sie zemrziło we piyńćdziesióntym szczwôrtym roku, côłki Ślónsk ślimtôł, a kiej Go chowali na katowickim smyntôrzu kole Ślonzôków: Arki Bożka i Emanuela Imieli to aże kielanôście tysiyncy ludzi Go wiydło na tyn kiyrhów ... Abo tyż i maluśke łokno na piyrszym sztoku. Wiesna, lato, podzim, zima, zawdy we tym łoknie kukała nôjprzodzij jejigo fajfka a niyskorzij fresa ze srogim fusiskiym. Dlô kôżdygo miôł dobre słowo, z kôżdym poradziół gryfnie pogôdać ... siedym ci już lôt śleciało kiej łokno jes ciyngiym zawarte, niy ma starzika, tego istego starzika dlô wszyjskich nôs łochyntoli ze côłkigo familoka ...
Piyrszy Farorz ze naszyj „Józefki”. Dusza cowiek, Paweł Czaja. Jak deptôł po kolyndzie, to niy jednymu biydôkowi przed wojnóm poradziół do kropielnicy złocioka lebo marka wciepnóńć; nigdy niy doczkôł aże mu fto do reweryndy, do kabzy cosik wciepnie ... trzinôstego paździyrnika pizło siedymdziesiónt dwa lata, kiej go Pónbóczek do sia napytôł.
Trzidziyści śtyrdziyści jedyn lôt tymu nazôd poszoł we swoja łostatnio cesta inkszy Farorz, tyż srogi duchym Hanys Nita ... Szejść lôt tymu nazôd mój piyrszy kapelónek łod kapistrantow, już na kościylnyj pynzyji, tyż sie już ze tego świata wykludziół tam na wiyrch, tam kaj niy kôżdymu pisane ...
Co tam wiela gôdać. Wszyjskie znôcie takich kapelónków, starzików, dziecka, kiere mieli dziepiyro żyć a już sóm na smyntôrzu, kamratów, kamratki, jesce samotne, ale tyż i te wydane, kiere jesce dziecek niy łodchowali, tyż naszych karlusów, kierzy już ze gruby nazôd do dóm niy prziszli ... choby te latoś ze gruby „Wujek”.
Chnet bydzie dzisiôj ćma. Jô sie zicna przi łoknie i kukna na ta moja „Józefka”, i na mój smyntôrz, kaj już mô swój plac i Starka Klara, i mój Tatulek Jorg, i Mamulka Rółza, i juz łod trzech lôt moja roztomiyło Świekra, i kaj – tak sie terôzki medikuja – tyż mie kiejsik pochowajóm. A côłki kiyrhów, choby te gwiôzdki na niybie, blynduje tymi maluśkimi światółkóma, te wszyjskie świycki tyn jejich swónd cióngnóm aże sam ku mie na trzeci sztok, tyn nowy krziż, ze świyckami naobkoło, i wszyjsko to blikuje choby te Pónbóczkowe gwiôzdki na tym côrnym niybie, i corôzki cichszij, corôzki wiynkszy jankor, tela sam jejich bóło, a już niy ma, już wykludziyli sie na ta drugo zajta, tam skóndyś sie już niy wrôcô, kaj jes i możno lepszyjsze życie niźli sam nóm zrychtowali ... kaj bydzie lepszij ... eeee tam, stary dziamdziała ...