Wszyjskich Świyntych ...

Ojgyn z Pnioków

A terozki to już blank ze inkszyj faski. Momy już przecamć z rańca mroz na kalynicach i szyndziołowych dachach, na chlywikach, na klopsztangach, na stromach i krzach. Tyż ci na tych stromach, krzokach, brzostach, harpyńciach liścio corozki mynij. Na niyftorych blank już ci żodnego niy ma. Łostatni śnich możno łodfurgnoł nikiej ta briwa ze bojki ło rabsiku, ło zbojcu Madeju. A na łodwieczerz juzaś, corozki pryndzyj robi sie ćma, choby fto tinta łozloł, łozkidoł na bioło deka abo na tisztuch.
Ja, ja, to już idzie listopod, to tyn miesionc, kiery sie we szczwortek festelnym jankorym napoczynie:
„Stara skarga a próżna – na śmierć się żałować,
Bowiem ona nikomu nie zwykła folgować:
Bierze stare i młode, kto jej się nawinie,
Ten pierwej, a ów poźniej, przedsię nikt nie minie.”
Takie gryfne słowecka byli łod Jana Kochanowskiego narychtowane na srogi dynkmal jednego istnego. Gryfne, szykowne, i jak na isto – richticzne. Przeca kożdy snos mioł jakosik familijo, jakisik Łojcow, Starzikow, kamratow, przocieli, pociotkow, kierzy som już umrzite, kierych ci juń niy ma kole nos, kierzy som hań-tam, kaj nasz filip, kaj tyn nasz maluśki rozum niy poradzi grajfnońć, i łodkany jesce żodyn sie nazod niy wrocioł. I juzaś – nikiej w tych sztrofkach ździebko skorzij – niy kożdy, i niy zawdy, i niy ciyngiym ło nich spomino, przi tym cołkim tyraniu i fyrtaniu za tymi złotkoma, za tym coby dzieckom mieć co do gymby wrajzić, coby ałtok boł gryfniyjszy, szykowniyjsze łachy, prziłodziynie abo srogsze pomiyszkanie sie lajstnońć, przi tym cołkim utropiyniu ło robota dlo sia i dlo dziecek, ło cołkie wywianowanie synka lebo dziołchy.
No ale, jes taki dziyń, a tak po prowdzie dwa, we kierych cowiek peć niy peć musi sztopnońć, musi zabrymzować i pomedikować deczko ło inkszych, ło tych kierzy byli, a kierych ci już niy nastyknie wele nos – Wszyjskich Świyntych, abo jak ci to piyrwyj godali – Zaduszki, lebo już blank downo – Dziady. „Dziady”, stary zwyk ludowy, kiery nojbarzij łopisoł nasz Mickiewicz. Fto terozki jesce boczy downych Koźlorzy, Huślorzy – we jednym i teroźniyjszy kapelonek i downiyjszy gynślorz, znacy poeta. Nasze „dziady” majom to dlo sia, iże to som zwyki pogańskie pometlane ze krześcijońskimi. Wszyjskie downe ludzie medikowli, co jodło, napitek i śpiywanie dowo flyjga, ulga duszyckom, kiere we czyjściu niy mogom niyba sie doczkać. Ludzie, i niy som to na isto dnie we kierych trza sie na smyntorzu, na kiyrhowie festnie poasić nowym pelcmantlym lebo italijańskimi szułami. Wszyjskich Świyntych to fajer, to iste spominanie skuli łobiecanego lepszejszego życio u naszygo Łojca, tam na wiyrchu, we niybiesiech. To tyż downe Zaduszki, te cichuśkie spominanie ło tych, kierych nikandy, i dlo nikogo niy boło za tela, kierych przonio wdycki nom wszyjskim boło za knap.
Gryfnie ci to naszkryflali kiejsik we tym naszym jozefkowym „Oremusie”, iże listopad to je taki miesionc, taki czos gawcynio, kukanio naobkoło. Niyftorzi ci richtik kukajom kiej wlejzom na kiyrchof, coby sie chocia na kwilka wrocić do tych, kierzy tam znojdli łoddychniyńcie. I to ci je gawcynie do zadku, do tych kwilkow, do tych lot zwiekowanych ze tymi, kierych my mieli, i durch momy radzi, do tych dni a tydni, kiere sie juń nazod niy wrocom. I tyż ci wteda cowiek medikuje, iże: i na mie przijńdzie dran, i jo tam ślegna, i możno mie tyż ftoś świycka łoświyci, blyndnie. A to ci już je gynał kukanie do przodku, do tego co dziepiyro bydzie, co jesce trza zbajstlować dlo sia, dlo familije i inkszych ludzi, i coby sie na mie blank Ponboczek za te pora lot żywota niy gorszoł.
Taki je tyn listopad i taki ci je jankor na podzim. Niyftorymu to i płaczki ze ślypiow na lica skapnom i sznuptychla sie zmokrzi, kiej sie spomnom starzikow, łojcow i przocieli, kierzy tyż tak przodzi kiejsik medikowali a kierych ci już sam terozki snami niy ma. A wszyjsko to jak ci we tych gryfnych sztrofkach mojigo kamrata Edulika (Ślonzoka, kierego ciepło do Kanady): „ ... na podzim, ta frela, jesiyń łod umiyranio, kiero casym do nasłepać sie złotym dyszczym, kiero mgłoma sie prziłoblece z rańca, do sie pohajać ze zbiylałom byrkom nikiej piyrszom libstom, kiero tyż ku tymu do zdziebko tego dychniyńcio, zaśpiywo ciyrckiym we kominie, pobero kapka, podwiyl niy przijńdzie srogi mroz i niy potracom sie cesty, serca niy łoziombnom i świycki już ci niy kepnom, pokiel ino dombki i uniyskorzonne, maluśkie jadwiszki bydom kwiść a cołko gadzina, wszyjskie ptoki niy bydom sie rychtować ku zimie.”