Raj, Paradiso, Eden ...

Ojgyn z Pnioków

Miôłech kiejsik srogô frojńdã połozprawiać sie deczko ze jednym starym już kapelónkiym. Jechalichmy łoba jednym cugiym, we jednym kupyju: łón do Czynstochowy, a jô do warszawy. Berali my sie tak ło wszyjskim i blank ło psincu, aże ślazło ci nóm wszyjsko na Jadama, Yjwa, Raj i tego dioska-Lucypera. Do dzisiôj sie gôdô, co tam abo kaj indzij to jes richticzny raj na świycie (Paradies, Paradise, Paraiso, Paradis, Paradisus, Paradiso, Paradeisos, Pairidaêza, Рай, Edén, i ... jak by tam to fto jesce blank inakszij mianowôł). Mie sie tyż już niyrółz zdało, iżech jes we tym raju ale niyskorzij cowiek sie łocucioł i nazôd musiôł sie do chałpy przikludzić. I kiej my sie tak ze tym kapelónkiym gryfnie łozprawiali, młóciyli te same plywa co zawdy, prziszołech na te idy, coby tymu kapelónkowi pedzieć cosik, co mie już dosik pora lôt trôpi i po palicy sie kiebzi i metlô. Cosik mi sie zdô, iże ze tym wyciepniyńciym, wyżyniyńciym Jadama i Yjwy ze tego raju to niy bóło tak ajnfach, jak to kapelónki, klôsztorne panny i inksze tam na katyjmusie gôdajóm, tuplikujóm. Ździebko sie tyn ksiynżoszek napolół, krapka sie byszwerowôł, bali i mie łofuknół, zjechôł choby świynty Michôł dziôbła. Nó ale, co my byli przi tych dziôbłach toch mu tyż zarozki łodmówiół, iże to cheba jes niymożebne i niy łostoji sie jak woda w miechu, coby tam we tym Pónbóczkowym paradisie mog sie Lucyper blank ajnfach po tym raju łamzić, przetwiyrać sie bele kaj miyndzy tymi stromami i jesce ku tymu zbańturzyć i przeprzić côłkô ludzkość do srogigo grzychu. Coby tyn diôsek miôł ci taki przi tym naszym Pónbóczku lałfpas. A bodej! Grzych we raju? Lucyper tyż tam? Przeca już choby ino ze tych dwiuch gróntów tyn côłki raj musiôłby ustać być rajym. Przeca to niy sztimuje coby to bół możno jakisik tam „limbus fatuorum” znacy – jak to rzóndzóm móndroki – „raj głupców”, taki mianowany krôj piykła.
– Nó, gryfnieście to panie Ojgyn wypokopiyli, wystudiyrowali. – gôdô mi na to tyn reweryndziôrz. – Gyszpantnô koncepyjô, szykownie wyłónaczónô!
„Siedząc po niskich brzegach babilońskiej wody
A na piękne syjońskie wspominając grody,
Co nam inszego czynić, jedno płakać smutnie,
Powieszawszy po wierzbach niepotrzebne lutnie?”
– przegôdôł po jakisik kwilce sztrofkóm Jana Kochanowskiego tyn mój kapelónek i zarôzki sie jakosik tak wartko spamiyntôł i gôdôł dalszij:
– Bo wiedzóm łóni panie Ojgyn, to wszyjsko sie cheba wandluje jesce łod tego Jadama i Yjwy, kierzy tam we tym raju mocka napochali ale tyż skuplowane to jes ze łacinskim mianym „paradisus”, kiery jednako cychuje i „raj” i ta naszô pónka, nasze polske „jabłko”.
– Ja, ja przewiylebny, jô to miarkuja – napoczynóm opaternie ze inkszyj zajty ale ze tego raju niy poradza sie wykludzić. – Pedzóm mi łóni eźli na isto we tym naszym krześcijôńskim Raju, tym Pairidaêza maluśkie janiołki śpiywajóm tyż po łacinie i wyrôbiajóm, szkłódzóm nikiej wszyjskie dziecka sam na ziymi? A juzaś te srogsze, majoryntne – skuli tego, co niy kurzóm i pewnikiym niy słepióm gorzôły – grzyszóm pragliwościóm i przepadzitościóm, i jesce ku tymu som ci łóne srogimi zeżrołóma?
– ... ?
Nic mi już tyn kapelónek niy łodpedziôł ino wartko wylôz ze kupyju i wypôlół na bansztajg, choby na isto dziôbła ujzdrzôł, bochmy już yntlich przirajzowali do Czynstochowy. Cosik mi sie zdô, ize łón niy boł tak do łostatka wiyrzóncy boby pewnikiym łostôł i napocznół by ci mie nawrôcać.
A mie ło tych małych najduchach janiołkach i tyż majoryntnych, srogich janiołach sie spómniało skuli takigo jednygo tyjatru we kierym łobejzdrzôłech kiejsik taki kónsztik Icyka Mangera, żydowskigo poyty i pisôrza pod mianym „Księga raju, czyli Prawdziwe żywota opisanie Szmula Aby Aberwo”. Bojcy ta sztuka ło takij powiarce, kierô gôdô ło tym, iże kôżdy cowiek podwiyl sie niy narodzi, łoszkracuje we raju. Kiej już mô sie uplóncnóńć na tyn nôjgryfniyjszy ze światów jedyn janioł łodkludzô go aże na ziymia, a tam dôwo tymu istnymu szkyrtka w kichol coby ło wszyjskim, ło tym côłkim rajskim żywobyciu blank przepómniôł.