Podzim i nowe zwyki ...

Ojgyn z Pnioków

No, toż momy podzim cołkim pyskiym. „Podzim tego niy wywieje, cego wiesna niy zasieje” – godali stare ludzie. I tak cowiek sie ani niy pozdoł kiej ci prziszła jesiyń, sam u nos, we jedna niydziela, kiej jużcić te liścio, te gryfne i farbiste blatki napoczli do imyntu ślatywać ze stromow. Jesce jakosik tak do piontku abo soboty niy poradziołech z mojigo łokna dojzdrzić tyj kościylnyj wiyży mojij „Jozefki”, aże ci we niydziela ze rańca, tak kole siodmyj gawca, kukom i już poradziołech łoboczyć wiela pizło na jozefkowym zygorze. Boło to jesce we wrzyśniu przecamć. Niybo zaciongniynte, dwa-trzi gradusy na tyrmomyjtrze, taki – jak to Miymce godajom – „Nebelschleier” naobkoło, i tako wilgłość, kiero sie poradzi wszandy wciść, choby mrowce po plecyskach tyrali. I, ino żol kukać na te liścio, kierych corozki wiyncyj ślatuje, z kierych corozki rubszo deka sie na ziymi robi, i na kieryj – skuli tego jysiynnego szlajeru – idzie sie na isto festelnie kiołzdnońć. Możno ino jesce dziecka majom ździebko uciychy, a to beztoż, co łoroz wszyjskie kasztońce i ajchle napoczli ślatywać, i niy trza jich falytami ze stromow ściepywać, tak jak my to jesce za starego piyrwyj, kiej my jesce byli bajtloma robiyli na jozefkowym smyntorzu, kaj nos zawdy kopidoł gonioł. Nale, poradzi tyż być na podzim gryfnie, szykownie i fest farbiście, tak choby we tych sztrofkach, kiere sam terozki rzykna:
Jesienne lasy poczerwienione
Goreją w cudnym słońca zachodzie.
Witam was, brzozy, graby złocone
I fantastyczne ruiny w wodzie.
Czemu się śmieją te jarzębiny?
Czemu dumają jodły zielone?
Czemu się krwawią klony, osiny?
Płyną fiolety mgieł przez doliny
I jak motyle w barwnym ogrodzie
Latają liście złoto-czerwone.
Fto jesce dzisioj boczy tego pisorza i poety Tadeusza Micińskiego, kiery ci te gryfne sztrofki naszkryfloł? Pewnikiym i rechtory niy kukajom już do downych sztrofek, bo niy ma kedy, czasu zawdy knap, bo wszyjsko fyrto do przodku i niy lza sie do zadku, za sia gawcyć, bo wszyjskie inksze pitnom nom na zicher.
Chocia możno i byli we niykierych szulach terozki, we łońsko niydziela abo i pyndziałek we tyn dziyń rechtora ... terozki „dzień edukacji narodowej” (bo my wszyjsko muszymy przełonacyć, wszyjsko musi być na srogo gloka, na „wielki dzwon”, pra?) jakiesik sztrofki na gwołt, wartko wyucone na szkolno akadymio. Nale, jo zawdy mioł szykownych, mondrych rechtorow (no, możno ci niy blank wszyjskich, ale to jes ganc egal; miołech wszyjskich rod) i beztoż spomniało mi sie coch kiejsik wyczytoł:
„Dobre rechtory poradzom wytuplikować jejim szkolorzom, co nauka niy jes łostudom, bakaniym ani herestym, nale je to przigoda, fal i klucz do srogij, na isto festelnyj wolności!” A kiej jeżech przi rechtorach to taki cufal, kiej rechtor jes ci dociyrny, wrazicki.
Na lekcji biologiji rechtor pyto sie szkolorzy:
– Rzyknijcie mi dziecka ze cego robi sie wuszt?
Cicho, żodyn nic niy godo. Rechtor woło na jednygo:
– No, Hanysku, ty mi rzyknij, przeca żeś jes syn łod masarza, pra?
– Ja, panie rechtor, ja, jo wiym, ale kiejbych wom sam gynał pedzioł ze cego tatulek bajstlujom tyn wuszt, to by mie tatulek tak rzić zeprali, cobych już niy poradzioł nic wiyncyj pedzieć!
„Dziyń Edukacji”, bo dziyn rechtora, dziyń gornika, dziyń hutnika to boło za tyj dioseckij „komuny”. Nale, terozki tyż niy idymy do golaca, ino do „salonu fryzjerskiego”, i choby to boła ino jedna izba, jedyn zesel i jedna niyszkolono golacka „frizijyrka”, pra? I tak ze wszyjskim. Starzik drugda deptali do burdelu – terozki do „salonu masażu” we downyj chorzowskij wanielickij farze. Niy idzie sie do szwocki, ino do „salonu krawieckiego”, i niy do kafyju, ino do „Caffeterii”, niy do szynku ino do „Irish Pubu”. No, możno tak i lepszij, lebo nom sie zdo, co to je lepszij. Nic ci sam u nos terozki niy jes szykowne, gryfne, piykne ino „wspaniałe”, „eksluzywne”, jodło niy smakuje ino jes „wykwintne” no ... styknie tego wynokwianio, prowda?